LAUGA I LE AVA O LE FEILOA'IGA

So ‘o se tulafale o le nu’u o le ‘a sauni e fetalai, e muamua ona fa’afeiloa’i i le mamalu o le faigamalaga. E fa’afeiloa’i i le gagana lata mai. Auā o le to’atele o tulafale, ua fia mana’o e o’o i le loloto o ‘upu. Ae e lelei ona ‘amata atu i le gagana fa’afaigofie ina ia malamalama le mamalu o le faigamalaga. Se’i vagana lava, ua vevela tele le fono po ‘o fa’alapotopotoga, ua tatau ai loa ona e fa’alele upu o la ta gagana. A e mo e o lo ‘o fia malamalama, amata mai ‘upu faigofie o le gagana, auā e te iloa loa le mea fa’atauva’a lea, ona e malamalama loa lea i le uiga o ‘upu maotua.

O le lauga lea ua ‘ave atu i se gagana lata mai. O le lauga lenei: O le so’o ma fa’atasiga o nu’u se lua

Tuvaoga/Folasaga

Ua malumaunu le fogatia, auā ua atoa ali’i seu ma o latou soaseu. Ou te le toe seu tafilia la le na’a, ae ou te seu matato’aga auā le fuifui ua totō ifo i maotaga. Ua sausau fialele le manu sa moe afusia, auā e faigatā Samoa o le fue lavelave, a o se i’a mai moana, ma e ifo tonu fo’i le fuiniu i le lapalapa.

Fa’afiti ‘Ava

Ae se ‘i o’u fa’ailo le lupe mua, ae Talofa i si au fa’asoa le lava, ma lau pule le a’ua’u, i se ‘ava le tuā, se ‘ava le fonotia, o se ata iti. Aisea? Auā ua tuiefu tuamaota o ‘āiga ia, ua tuāfale i papa, ae muāfale i le moana. Ua laulau toafa tua maota o ‘āiga ia, ‘ae o lou silasila i le Atua ma lona alofa, o le a magalo ai lenei nu’u. Lena ua te’a atu i ‘aumaga o tofiga, latou te lu’ilu’i malieina, sau se itula tu’utau fetalaiga o le taeao, ona silina’a lea o le seuga, ae tapa ipu le taeao ula.

Pa’ia

A o le aso ma le taeao, ua mamalu ma maualuga. O sa ma faiga o Samoa mai Saua se’ia pa’ia Analega, e leai lava se e mafai ona toe sui se mea e tasi. Ua ta’oto ‘ao se alao’o, ma ua atoali’o le masina. O lea ua a’e manuia le folauga i lau afioga (fa’alupega o le faigamalaga). O lenei la ua atoa le faga i La-Ua, ma ua poto moli i le futiafu e tasi, ua tau mai le faigamalaga o lo ‘o manuia le afioga (fa’alupega o le nu’u).

Fa’afetai

E ao ona fa’amua le fa’apolo ma le fa’asagi i le Tapa’au i le lagi, ona ua talia le fa’autugatagi. E ui lava i se tofa loloto ma se fa’autaga mamao, e le fa’ataunu’uina pe ana le o gatasi ma le finagalo o le Silisili ‘Ese. Fa’afetai ua sopo mai lo outou soifua, i lo outou la to i le ‘ea, lo outou la to i le ala ma le la to i le vasa, i le sautia mai ma lou va’a e tau mai i gatai. O le fa’amoemoe sa fau ao, fau po, o lenei ua tini pa’ō, ua tau fo’i le ‘ai o le tapalega. Ua tu mai le lagi le laga’ali o tupu, tamali’i ma ponao’o o le atunu’u, ma to’oto’o e fia, ae tainane auauna a le Atua sa fa’afale le malu i lea afio’aga ma le afio’aga. Talofa ,ua tala ofutau, ae manava latou fe’au, ua tofafa i malae ae tu’ugamau i tia. Aua e leai se tasi e fai loto i le Atua ma lana pule faito’atasi. Ona fa’apea lea o le taofi, goga ia le alofa o le Atua, auā pe alu le aso lenei o o’u laulau vivilu ai, e le lilo, e le lanu.

Taeao

O upu i taeao o le atunu’u, ne’i o’u sesē ai, o upu ua uma ona mamanu fa’atiti i le tofa i ‘āiga ma le fa’autaga i faleupolu. O le a tau ina ou afea lape o lauga ne’i faitauina lo’u tagata. O le taeao i Saua ma Samana na i Pule ma le aso na i Tumua. O le taeao na i Mataniufeagaimaleata, o lo ‘o taulima e Mago ma Luasi’ufanua, ae tu ai le lauga a Safotulafai ma to’oto’o o le Fuifatu. E fa’apenā le taeao na i Faleu ma Utuagiagi, o lo ‘o taulima e Futi ma Auapa’au, ae tu ai le lauga a Leulumoega ma Nofoato’o. O le taeao na i Malaeola ma Gafoaga, o lo ‘o puipui malu e Tevaga ma Vaifale, ae tu ai le lauga a Sale’aula ma Vaitu’utu’u. O le taeao na i Sinave ma Ulumoto’otua, o lo ‘o taulima e le Faletolu ma le Vainalepa, ae tu ai le lauga a Malie ma Vaitoelau ma Tuisamau i totonu o le Faletuamasaga. A o le taeao sili, o le taeao na alaga ai le leo o le fa’aolataga i le fale o manu, ma taumate ai Makoi ua soifua mai le Mesia. O le taeao lena e i ai le aso ma lenei fesilafa’iga i le taeao ua liugalua.

Ua le toe po se lilo, e tusa o le ‘auga o aute o lenei fesilafa’iga. E le i atanoa fo’i ona faimalaga mai le pa’ia maualuga lena e afifio mai i lena tala na atoa. Le afio (mamalu o le faigamalaga). Fa’afetai atu i le tofa mamao ma le fa’autaga o’o ua a’e ia faia sa tatou fesilafa’iga mo se so’o o tatou nu’u.

Fa’amatafi

A ta’ape le filiali’i, ia talalua Tuna ma Fata. Afifio lena itu i le lagi e mamā, ae tapua’i ‘āiga ia i le manuia. Ia mamao ni timu to auā lenā itu o le maota. Ia mamao ni fue lafo, ae ‘ou ola i le alofa o le Atua.

Tatou alo i le ‘avataute  ma le agatonu, ua suamalie i le alofa o le Atua

 

A'OGA MAUALUGA I LEONE MO LE AVA O LE FEILOA'IGA I LE SU'IGAULA O LE ATUVASA

LAUGA TALI: VISE FEAGAIGA                           FOLAFOLA 'AVA: SAMOA SAMOA

MATUAOFAIVA: MAVAEGA RONNIE PULETASI FUIMAONO JR.

UPU O FA'ATULIMA O LE LAUGA

O ni isi nei o fa’atulima e fesoasoani tele i le fa’afeiloa’iina o ni mamalu o le faigamalaga, pe fa’aaogā fo’i i sau talanoaga, po ‘o le autu fo’i o le aso, ae tomua iai nai fa’atulima nei. E lelei fo’i e fesoasoani i tupulaga talavou, e ala lea i le gagana tautala.

Fa’atulima 1

Ae ou te le’i taiaina ao o maugaloa ma tatala le ta’afi tualua, lea na ifo ai le aso o le ‘āiga sa Sa’umani. Ae muamua lava ona ou fa’atulou atu i le pa’ia ma le mamalu lele ua sasao nei tulou, tulou, tulouna lava. E tumutumu fo’i i le agaga vivi’i ma le agaga fa’afetai. Ona o le alofa ma le agalelei o lo tatou Atua. Auā o lea ua tatou fesilafa’i i le mauga o ao ae le o le mauga o liulaumea i le soifua maua ma le lagi e mama.

*Tautala loa i le polokalame o le aso

 

Fa’atulima 2

O le a ou le toe taiaina ‘ulufao, pe ou te toe sasaina le fala e pei o le faiva o poula. Ou te le toe ‘a’ufagaina fo’i le niuloa pe ou te toe paopaoina fa’atupe muli o taulafoga. Auā o pa’ia lava mai le vavau e o’o i le fa’avavau.

Ae fa’agafua ia le nofoaga ae magalo lo’u leo se’i o’u se’ei ifo i le vaipou o malo se’i mata’afa tu’umuliga o fausaga o le va’atele. E faigata Samoa, o le la’au e mafala ona la. E leai se poto po ‘o se vave na te toe autalaina fa’alaupaogo pe toe auauina fo’i fa’ai’a iviivia. Aua o pa’ia ua potopoto a’o se ala o’o. A’ o lenei aso ma le fa’amoemoe….

*Tautala loa i le autu
Fa’atulima 3

O le a lelepa ia fa’a va’a tiu o ‘a’au loloa pa’ia sautuafafafa o Samoa, ma ona tuaoi. I le amata mai  i le oneone le ufitia i le Matasaua o le Tuimanu’a, se’ia pa’ia le maota o le tamaita’i o Nafanua o ala manū e le uia.

O le a ou le toe utuvai lepulepu la iai, a’o le ‘a ou utuvai lolo e pei o folauga a ali’i Toga. O le mea lea ou te fa’apea atu ai nei, e’e maia i o outou se’etaga mālū se’i taumafai atu ‘āiga. O le ‘a tafai ma’a ia le tamaloa na liu fatu i le Alataua. Ae popo’e fo’i le taofi ne’i sopolagi se tala ona avea lea ma lape o le tautalaga.


*Tautala loa i le autu o le aso

 

Fa’atulima 4

O le ‘a ta’oto ia sa o le vao filifili, ina ne’i o’u pa’ō tia ona to’ia lea o a’u i mala o le vao sa. Pe musu vao sa pe musuva fo’i le asa. Ona felelei lea o le fuifui o le seuga. E faigata le mamalu lele e fa’aoloolo gata, ou te le gafa taulimaina pe ou te faitau fo’i fa’aalofilima.

E faigata Samoa e mamala ona tala, e faitala aitu e faitala fo’i tagata, ae ta’oto atu ia i se filiaoa pa’ia o Samoa. E naunau fo’i le loto e fia seu, ae faigata fo’i lele ua tautologapa’a le atu tia a’o le mea ua sili lea ua tatou feofoofota’i i le mata’ala o Sagamai, ae le o le afu o le tai.

*Tautala loa i le autu o le aso




FA'ATA'ITA'IGA O TUVAOGA I LE FA'A'U'UGA

O le ta’oto ia fa’amaene i le tai loloto pa’ia sautuao’o o Samoa, ua mae’a paelago e le fofoga o le aso ma le fa’amoemoe. O le talitonuga maualuga, e le toe naneanea i se fa’amatalaga vaivai a le auauna, ne’i sasi le lamaga ona avea lea ma lape o le mafutaga ma le autu moni o lenei fa’atasiga. Ae le’i tu’uloa le fua i se fa’amatalaga e tusa o le manulauti o lenei aso, e ao lava ona ou fa’amalūlū atu i le mamalu o le aofia, ona o le aso lenei ua fa’apitoa mo le au fa’ai’uaso, o le a fa’aaoga ai le gagana fa’aperetania e momoli atu ai se fe’au pu’upu’u e tusa o le vala’auina o a’u.

*Amata loa lau lauga

O lea ua mae’a tofī tofā le la’au a le tamaita’i, e tusa o pa’ia fa’aufigatā o Samoa, lea sa mae’a papae fa’aulufanua e le fofoga o le aso. Ua mamanu la fa’atiti o poula mamalu o le taeao pa’ia ma le maualuga, e le toe ta vavaeina i se fa’amatalaga, ‘auā o Samoa o le atunu’u tofi, e le taliola pe talatau e pei o Toga, o le fale fo’i o Po ma Ao ua so’o lona ta’iao ma e tulutulu i tao. Fa’ata’alolo la pa’ia ia. A o lenei aso, o le a su’i tonu le mata o le niu ma aga’i se manatu vaivai e tusa o le fa’amoemoe o le au fa’ai’uaso.

*Amata loa lau lauga

Ua tuluma nei e momoe fa’atasi ma ua mae’a papae ti’a o le tautiaga i pa’ia ma mamalu sautuafafa o Samoa le atunu’u fa’aetegatā, lea sa saunoa i ai le fofoga mua o lenei aso. E le lagona maualuga, o lea ua mae’a tapena fa’atamaita’i to’aga lea tafa o le taeao, e le toe atofuli i se manatu vaivai e lo’u nei tagata. Nu’unu’u la pa’ia ia o le aso, i le ‘au fue loloa ma le autalaiā o Samoa, ‘auā o lo latou nafa tausi va’atele lea i pa’ia o le atunu’u mai Saua se’ia pa’ia Analega.

*Amata loa lau lauga

Fesoasoani mo Lauga Fa’afetai

1.      Ae ou te le’i utufia le vai na ‘i’ite ai le Tuiatua, e muamua lava ona ou saua i le vā le maualuga o lenei aso. Le afifio o ‘āiga o nofo ma ‘āiga o pāpā. Le alalata’i o le mamalu i le ‘aufueloloa o Sāmoa, o le pa’ia lava lea o ‘Āiga ma Tama, Tumua ma Pule, Itu’au ma Alataua, ‘Āiga i le Tai ma le Va’a o Fonoti. Afio Sua ma le Vaifanua, Fofō ma Āitulagi ma le Launiusaelua, Tama a le Manu’atele ma To’oto’o o le Fale’ula.

2.      O le ‘ā mua pea mea i Matāutusā e pei o le tala ia Moa’ula, se’i fa’afo’i lapalapa o mālō i Foga’a ‘auā le Atua ma lona agalelei. E moni lava o ni lavasiga ma fuafuaga i le tōfā na a’e i inā fa’apea fo’i lenei itū, ao fōlauga a le sōama, e failā tū i le ama i le pule a le Silisili’ese. Fa’afetai o lenei ua a’e ma le mālō, ua fetaia’i i nu’u ao ae le o nu’u po.

3.      O le asō, ma le fa’amalo’ulo’u mai o le pa’ia maualuga ia te outou ‘āiga fa’apea fo’i le maliu mai o faleupolu, ua le tūnoa faiva o le nu’u o Samea. E le’i tulolo fua lā’au o le vaomāoa. Ua māfua ona e’e mai ona o le fa’atala’u’ula atu a lenei nu’u. Ua ‘a’ao vaivai ‘āiga ia e afifio atu ma ua le maufaitua le fale’upolu nei.

4.      E leai se toe tautala fa’a’ale’ale pe toe fa’amamali ‘auā o le aso ua tū maualuga. Ua e’e mai le pa’ia o Sāmoa, o le fala si’igatā. O pa’ia o lea ua mati’e ai le laumea o le vasa i le tupua ma le la’o’ai  lenei. O lea ua iai le tāofi, o le ‘ā mautū atu i le vai’āvea po ‘o le fatu’āiga tausi a le Faleagafulu ma le Motu Sa ‘auā o le lātou galuega fai lea, o le tausi o pa’ia o ‘āiga.

5.      O pa’ia o Sāmoa ‘ātoa mai Saua e o’o i Falealupo, o pa’ia e le toe mafai e se vave ona sui pe fa’aopoopo pa’ia lava mai le vavau e o’o atu i le fa’avavau. E ui lava i se atamai ma se fa’afia ma’ema’e ae le toe mafai ‘auā ua māe’a ona tofi Sāmoa.

'UPU AMATA AE LE'I FAIA LE LAUGA TALI

Fa’afetai o lea ua fa’aifo le na’aloa i lona taomagamutia i le fetalaiga matagofie. Ma ua a’e sagisagi fo’i le fa’atautaiga a manusina i Tuai’a maualuluga. O le ala lea o le tafafao o taliga o le tufuga uli. Ma ua le mapu le fia fa’afofoga atu o le fa’atonu ma lo matou nofonofo atu. Ona ua o se matagi e agi malie lou siufofoga, ona fa’apea lea o se taofi, e’e mai la’ia o lena talaga atoa, ae se’i o’u liliu ane e sa’ili se gafa o le fale e faigata le fetalaiga maualuga lea ua opea i le maota.

Fa’atau:

Ia Sione, o upu masani lava o le gataifale, e leai se tautai e fa’alafua, e ala ona fa’ala ona o le fia sisi i se atu o le moana. O fea o i ai lau fa’autautaga, se ua ta mana’o i le aso.

Fa’afetai i le sivaloa ma le fa’atau i lau tōfā i le tulafale. Se o a’u fo’i talu lava ona loma le lafo i le fa’amoemoe nei, se ua tau le mapu lagona i le totogo a’e pea i lota fia pa’i i le vai o le tama. Ae a pe ‘a utaga malie lau tofa, ae tapua’i maia ae lafo maia lou fa’amoemoe ia te a’u ou te fa’atoea’ina ina lo tatou taeao.

Sione, ta te musu e ta’u atu le igoa o le lo’omatua e i ai upu talisua a le atunu’u, ae na’o na ou fa’amanatu atu. E leaga le tagata e to’atasi ae lua ana mea, e sili ona e tapua’i maia, o lea ua uma ona e galue, aumaia sau fa’amanuiaga.

Alo i le lauga ia lele malie lau ti’a

*A mae’a ona tapa loa lea o se fa’amanuiaga mai le tala

 

LAUGA FA'AFETAI I MATUA

O le aso o lea ua sausau fialele nei le manu na moe afusia, ina ua tini lau o le fa'amoemoe sa lavasi i le ao ma le po. Le fa'amoemoe sa faufau ma oloolo pitova'a ai i le tele o aso ma tau tulimata'i po'o fea se laolao o le a tinitauao ai o matou mo'omo'oga. A lea ua tini pao le uto e pei o le upu i faiva o vai, e i ai la le aso ma le fesilafa'iga lea ua manufuluula ai lenei taeao toto'a ma le manino. Le mamalu i matua ma aiga, a o'o i aso fa'apenei, ona le tau laeia lea fa'afatu osofia lagona e fa'afetai ai i lo outou titifaitama. Fa'afetai i le aga fa'atamali'i. Fa'afetai le aga fa'atupu. Fa'afetai le aga fa'afaleupolu, o lea ua matou tifitifi i a'oa'oga ona o le ninifi o lo outou alofa moni ma lo outou faiva alofilima fa'amatua moe po, aua o lea sa outou tapenaina fa'atina toaga ai o matou olaga. Seanoa lo outou pi'iama mai, semanu e taumate i le ete so matou taumafai. Afai ua sipa se lamaga po'o sa matou pati ua sala ma se aga ua le ta'utamali'i i se silasila, matou te tatalo ia fou i motu le aina, aua matou te matua atu iina. Sau se taimi, tu'uama le fua ma tatala le filiali'i, tatou mavae i le mavaega a le aloali'i. " Ia tu Ieova i lo tatou va ma faia e ia se isi aso tatou te toe feiloa'i ai.

Soifua

LAUGA FA'AFEILOA'I

O le ‘ā fata maualuga pea ia le mauga o ao, pa’ia ma mamalu o le ekalesia, auā ua loloma nei le tai sua, ‘ae fotupule le tai o Tumua, ua tuā’aumafua malu fo’i le tai o le Tui-Atua. Ua leai fo’i se seu e toe lagavale auā ua putu le atu-tia. O lo ua seu gatā fo’i lupe o le taeao, ma o le ‘a ‘ou lē seu tafili, ae ao ona ‘ou seu matātoaga, auā ua nofoia sua ma auoloolo i le pa’ia taue’e o le ekalesia. Fa’atulou ma fa’atalofa atu i lau susuga i le feagaiga tau i le lagi ma le tinā o le galuega. Fa’atulou ma fa’atalofa i susuga i a’oa’o ma o latou faletua, e fa’apenā fo’i ona fa’atulou ma fa’atalofa atu i afioga i poutū toa o ti’akono ma o latou faletua, ‘ae le galo Afi’a i si ona vao, le tapua’iga i tamā ma tinā mātutua, mai mauga maualuluga e o’o lava i mauga iti.

 

Oute fa’atulou atu, tulou, tulou, tulouna lava. 

 

O ou pa’ia fa’aleatunu’u, ou mamalu fa’alemālō, ae tainane ou pa’ia ma ou mamalu fa’aletalalelei, o le a ‘ou le so’ona taili-ina auā o pa’ia ua mae’a ona tu’ulaupua, ma ‘ua uma fo’i ona mamanu fa’atiti i fetalaiga i to’oto’o-uli ma le ‘aufaitōfā a lo tatou atunu’u. Le ekalesia, tau ā ina ‘ou sa-ua i le va ou pa’ia ma ou mamalu, ina ne’i lē o’o iai sa’u fa’amatalaga ona fai lea ma lape o le lauga.

 

Le ekalesia, o le aso, ua ou manatua ai le tala i le la’au nai Tū-lāta-lā, fai mai le tala:

 

“E o atu Tuna ma Fata e aumai le toa na tau ai le va’a o Toga, e tofi ai a la’ua la’au tau, o le mea ua va’aia e tama ia, ua malaga a’e i luga le la’au. Fai mai Tuna ia Fata, sole!, a’o le la’au ‘ea, ua le gata e tū-toa ae ua tū-tonu.

 

Oute taofi e fa’apenā se lagona i lenei aso, auā, ua tatou penapena i tua o tai-i’a, ua lē o galu fati toto, a’o galu fati sisina e pei o le tala i le tama’ita’i o Fulu’ulalimatoto. O lo ua lupepe la le tau manu auā ua tala-gā-pausi le mafua, ‘ae liva ai le foe o le tautai. Se’i fa’amanusina le atu o le taeao, ina ua ma’alo le i’uofe e pei o le upu i le ‘āiga tautai.

 

Ua ta’oto nei la le ataata mū i tafatafa’ilagi ona o le alofa ma le agalelei fa’asoasoa mai o lo tatou Tapa’au Sili i le lagi. Ua tatou fesilafa’i ai i le vaelupe maua, ae le o vae lupe sa’ā. E ui lava ina afatia le folauga i le tele o faigatā o le soifuaga, ae sa ia ‘a’apa mai ona ‘a’ao agalelei e fa’aola ma lavea’i i lo tatou vaivai, ma tatou maua saogalemu ai le aso soifua o lo tatou Ali’i Fa’aola, le foa’i e sili ona ‘atoatoa, mai i le alofa e sili ona moni, ma e moni pea lava pea e fa’avavau. 

 

O le a seu lo’u va’a i fanua auā, o le foe na ‘ē fa’atili i ‘a’au loa, a’o lenei ua e’e i le tau ina ua tatou aleaga pi’ioa i fanua. 

 

A tatala le fili-ali’i pe tu’uama le fua, folau i lagi e mamā lau susuga i le feagaiga ma le faletua, ‘ia saga utu-pūpūina lau lua tōfā pa’ia e le Atua, auā le galuega o lo ‘o oulua galulue ai.

 

Tu ma lele le ao e, susuga i a’oa’o ma o latou faletua

Folau i alo galu afioga i ti’akono ma o latou faletua

Soifua laulelei le loaloa o le ekalesia i ona tulaga fa’alupeina

 

IA MANUIA LE KERISIMASI MA LE TAUSAGA FOU

 

SOIFUA


Tusia e: Sunu’itao Mavaega Ronnie Puletasi Fuimaono Jr.