FA'ALUPEGA

 

 

Afio mai le Tuiatua fa’anofonofo o lau tōfā Tafua, o oe o le matua

Maliu mai Leifi ma Tautoloitua

Mamalu maia le nofoaluma ma le nofoapule

Maliu mai e na sili, ma e o latou le nu’u

Mamalu maia le tauaeseese ma le lauti na laulelei iā te oe Saleaaumua

Tulouna le pa’ia tele o le afio’aga, o pa’ia mai le vavau e o’o i le fa’avavau, tau ia ina ‘ou saua i le va ‘ina ne’i o’u malaga loa ae se’i o’u afeaina lape o upu i sala le gagana, auā e faigatā Samoa o le aomamala i le fa’asouga o ao ma le atufolasa. O le pa’ia ma le mamalu maualuga o le afio’aga i ona tulaga fa’alupelupeina. Aiga o tupu, Aiga o pāpā, Aiga o nofo. E leai se na te gafataulimaina, auā ua ta’o’oto a’o ni alao’o. O le fale tulutulu i tao a’o le fale fo’i e tulutulu i moana. O le vao filifili, o le fue lavelave, o le i’a iviivia, fai mai a sēsē lona auauina, e laoa ai le tagata, tulou. O le ala fo’i lea ua si’i ai lo’u va’a, e ala i le mafua ali’i ua laga, ona o lo’u fia pa’i i le vai o le tama talu ‘ata ua totō o le ‘ava. E i ai ona ‘ou valuvalusia a’a o le la’au pe tēfā le tauala i le tōfā ma le faautaga i le pa’ia o le afio’aga ua mafua ai ona ‘ou le utuvai i le fuiniu, ‘ae ua ‘ou utuvai i le fuisa’a e afua atu i lenei galuega, sa fa’atalatalanoa ai ni isi o tua’ā matutua ma toe ulutaia o le afio’aga ua mafua ai ona tatala le ato ponapona e ala i le fa’asoa.‘E leai se ‘atoa i le liu o lo’u va’a pe ana le o gatasi ma le finagalo o le Atua, semanū e atafasaina fa’afuga o la’au e to’ulu lenei faamoemoe . E matua atu iinā, ‘o ‘oe o le matua faitama.

 

‘Afai e iai se mea e fa’aletonu i luga i lenei 'upega o tafa’ilagi, ia fa’amagalo le auauna, auā ‘ou te talitonu o lou leo o le a manuia ai lenei taumafaiga vaivai. E poto lava le tautai, ae sēsē ma 'ela ai le va'ai.


VI'IVI'IGA O LE ITŪMĀLŌ O ALEIPATA

 

Afio maia, afio mai Fagasoaia

O le sa’oaualuma

O ia lava ua tofia, i le faiva o mānaia

Lafo i Aleipata, o le nu’u matagofie

 

O le suli o le tupu lenā ua filifilia

Malelega o le Tuiatua iā Fagasoaia

O ia lava ua tofia,tofia e le Tuiatua

E su’ea se siapo, mo Fuataga ma Tafua

 

Ua ou sau nei, se’i ta tou aleaga

I si o’u nu’u moni o Aleipata

I le ta’aloga, o le fa’aagatama

 Ma le talutalu fou, o aso ia o le malamalama

 

O Fepulea’i, ua e’e ai pāpā

O le ‘a feagai ma Tumua

A’o Fagasoaia, o le sa’oaualuma

O ia lenā, o le ‘a maua ai mea uma

VI'IVI'IGA O LE AFIO'AGA O SALE'A'AUMUA

 

Le matagi e, ua agi maliē

Pei o le tala, o lo ‘ua ‘a’ave

I si o’u nu’u moni, i tala fa’asamoa

O le faiā’oga, o tu ma agaifanua

 

O a’u lava o le ulua’i Tumua

E fa’asa’osa’o ai le Tuiatua

Alaalaimalae ma Sale’a’aumua

Lautinalaulelei oe mai anamua

Ua iloa ai oe, i Sāmoa, Sale’a’aumua e,

E le galo oe i le agaga

Le lalelei e tūtasi, le penina oe o le matāmatagi

O nai o’u tagata, e ola fiafia ma fealofani

O ou atufālega, e fa’atūlua i le alatele

Ua pei ai oe, o Niu Ioka le Iunaite Setete

 

Le vānimonimo e, tulou ou pa’ia ma faigatā

Ae se’i fa’amanatu le umu lea na pusa ai i iinā

Ao ai lea nu’u, ua ma’eu lona ma’ema’eā

Ioe uma Samoa, e tasi o Sale’a’aumua

Richard Moyle. (2023, February 13). Saleaaumua vi’ivi’iga, sung by Tauā Fatu, Soli, Paipa So’o in 1966. Lyrics are provided below. YouTube.  https://www.youtube.com/watch?v=eaPWSsRI7WM

 

‘Ua malele, ua malele le lupe fili malae

Le fili malae ‘ua ta‘ape le fua manusina

‘Ua nofo le manu ma lana i‘a, ‘ua tu‘a le taulafoga

'O lou tāua tau ‘i le niu sila, ‘ua tala tu‘u le tafaoga

Moli lā'au ‘i Foga‘a

 

 

Ē, ‘o Utufa‘alalafa ‘o lo‘o afio  ai ma le ta‘u

'O le sa‘o pāpā na mua i fale-na-fuafua

‘Ua malie ō ma le mālō nei

Malie pule Mata‘utia e, lau pule ‘ua ou sapaia fa‘atua‘ele‘ele

'Iā Sale‘a‘aumua, ‘ua malie ō, malie mālō, malie pule.

 

 

'O Tafua le matua lau pule ‘ua malie nei ma le lautua e

'O Paepae o Mailei ‘o afio ai ‘o Levalasi e Tuisila

‘Ua malie ō, malie mālō, malie pule.

 

 

'O le lalau ma le faga i pa‘au malie ma le pāpā i Ta'ū

'O ou faiva mānaia e, le va‘a fau‘ese e le Maluofiti

'Ia le solosolo a savili, sole, ‘ua malie ou ivi

‘Ua malie Tafua ma le nu‘u ‘o Sale‘a‘aumua

Auē ‘ua malie ō, ‘ua malie ō, ō ‘ua malie sua tama o le mālō

 

 

Oi, pe moni ‘ea le tala malie?Fai mai le Mavaega nai le tai

'O Ulufanuasese‘e ma Saveasi‘uleo nā iai le toe fetalaiga o gafa

‘Ua ifo tonu le fuiniu i lona lapalapa

 

 

Ē. ‘o le upu ‘i lo‘u nei fa‘afanua

Fai mai fo‘i ‘o Leifi ma Tautoloitua ma lo lā fale-nafuafua

I le Valasi na i ai nei le fa‘atulou a Mata‘utia

Le faletua e, le tausala ‘ia malama ‘o lou finagalo

'Ae tātou ō ‘i Aleipata, tātou miō i si o‘u solo

'O le nu‘u lenei pei se masina susulu, e le tausala

'Ia malama ‘o lou finagalo ‘aua le musu

Se‘i ‘e va‘ai ‘o le nu‘u savili ‘o le nu‘u matagi

Richard Moyle. (2024, June 12). Sale’a’aumua 1966. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=d3GDjIcctOc

 

‘Ua ā? ‘ua ā? ‘ua ā? ‘ua ā?

Uē, uē, uē, uē, auē tafēfē

‘Ua sau le va‘a lenā, tiu tau mai i le va‘a na tau

Olo ma Maulalo ‘o le va‘a na fao ‘o Afolau

 

Ō, ō, ō, ō.  Ī, ī ī ī.  Ioe e moni lava

‘Ua a‘e fua le faiva, le ‘upega e ‘ua ‘asa

Fai mai ‘ua lē talia ‘o le ‘aualuma o Fagasō'aia

 

Auē muau e fa‘alogo i le tala ‘ua sae mai

Fai mai ‘o lo‘o ‘ua tali i le tai faiva e, ō

tamāli‘i e fetalai se‘i fana pea i le vaitele

'Ā ‘ua fana i le tu‘itu‘i o le meli-'ave'tusi

 

Ā, ‘o lo‘u lā ‘ua salatonu i alofi sula ma Salani mā

'O oe ‘au na fa‘apae ē 'ā ofoia ma taeleavā

Leai se niu na ffalala fua

 

'O lo‘u fia malu i le tausala

Na ‘ave ‘i ai ‘o le mua e 'āiga ma Sā Taeleava

Ō, ‘ua ta manatua nei ‘o le tamaitiiti ‘o Fuiavailili

Na vavae mai nei e Muāgututi‘a ma Fenunuivao

 

‘Ua maua le igoa o le tama ‘o Tupua

'O le tama lenā na i ai le saesaega laufa ‘iā Tumua

'O i lo lā fia ‘afu nai ai nei le fetuatuana‘iga

A malae o Lufilufi ma Leulumoega.

 

Tuāmulinu‘u ‘i Niutupu, tatala le lafo o Manuō

Tuāniutupu ‘i Vainiu tatala le lafo o Molio‘o

Tuāvainiu ‘i Vaie‘e, tatala le lafo o Moe‘ono

Tuāvaie‘e ‘i Vai‘ili‘ili, tatala le lafo o Iuli

Tuāvaiili‘ili, tatala le lafo o ‘ofoia

Tuāsalani ‘i Falefasa, tatala le lafo o Lalolema‘anao

 

'O le ala fo‘i lenā ‘o le ‘au‘au mai ‘i le vasa o Fagasō'aia ‘i le tausala

'Ole'ā seu ‘i ai si o‘u va‘a, tau ‘ina ‘ia mamao ni mala, tōfā ‘oe

'O le punavai e ola e te tua i le vao ola, Sa‘ilau, lou lē alofa

'Ole'ā seu si o‘u va‘a, tau ‘ina ‘ia mamao ni mala, tōfā ‘oe.

 

Tuāfalefasa ‘i Faleniu, tatala le lafo o Fa‘atania.

 

Fai‘ula ‘aua le mātū le ‘oli‘oli

Tatau le va‘a o le tai e pisi i nu‘u malolo

'O Tigilau ma si ona loto, malie maimoa, ‘ua malie o‘u mata ‘i va‘ai

 

‘Ua sau le vala‘au ‘iā Sale‘a‘aumua e, Fai‘ula tātou ō e talli sapai

E ui lava ‘i le tala lelei malie maimoa, malie o‘u mata ‘i va‘ai

 

‘Ua le le le lelei ‘o lau malelega na pa'ū mai nei

'Ole'ā ou alu ou te tu‘u ‘aulafo

'Ole lā ‘ua goto 'ātonu e toe aso.